İyi günler değerli okuyucularımız, Sizler ile birlikte Devrim Arabaları efsanesini yeniden canlandırıp gündeme getireceğiz. Devrim arabası kaç yılında yapıldı?
Türkiye’nin ilk yerli otomobilini yapmaya çalıştığı bugünlerde, çoğu insan aslında daha 54 yıl önce ilk yerli otomobilimizi ürettiğimizi bilmez. Bilenlerin bir çoğuna göre ise, bu hikayenin sonu genellikle başarısızlıktır. İşte 1961 yılında üretilen ilk yerli otomobilimiz devrimin hikayesi.
Tarih 15 Mayıs, 1961 eski dönemin devlet başkanı Cemal Gürsel otomobil Endüstrisi Kongresi’nin açılış konuşmasında şu sözleri paylaşmaktadır;
Türkiye’de otomobil yapılamaz diyorlar, Bu tamamı ile kara bir düşüncenin mahsulüdür…
Cemal Gürsel
Diyerek, etkili bir konuşmasının ardından 22 Mayıs, 1961’de çok gizli damgası ile Başbakanlık Ulaştırma Bakanlığı’na bir yazı yazar. Devlet Demiryollarımızın teknik imkanlarının müsait ve mükemmel olması nedeniyle, milli ekonomi’de mühim bir yer işgal edecek olan otomobil imalatı sanayinin kurulmasına uygun görmekteyim.
Süre kısıtlı yapılacak olan otomobilin 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı törenlerine yetiştirilmesi gerekmektedir. 23 Türk mühendisin başında olduğu bir ekip ve büyük bir atölye olarak seçilen Eskişehir‘e ilk Türk yerli otomobilimiz devrimin, yapılacağına dair acil bir haber gönderildi.
Devrim Arabaları Nedir? Devrim arabası kaç yılında yapıldı?
O dönemde bilgili, otomobil sahibi olan kişilerin 19 Haziran’da Eskişehir’de hazır olarak bulunmaları istendi. Arabanın yapılacağı alanın tamamı saç levhalar ile kaplanarak izole edildi. Arabanın yapılacağı yere büyük bir takvim asıldı ve arabanın bitmesine kalan gün sayıları asılarak baskı yapıldı.
Günler geçtikçe, işciler tarafından levhadaki gün sayısı geriye doğru azaltılıyordu. Arabanın yapılacağı yerde büyük vinç, büyük bir toplantı masası, birkaç takım aletler ve araç ve gereç bulunmaktaydı.
Bu toplantı masası olarak bahsettiğimiz masada, ekip yöneticileri ve işçilerle bazen çay içilir tartışmalar yapılır bazen de dinlenme ve çalışma masası olarak kullanılırdı. Sayılı günler hemen geçiyor ve 29 ekim yaklaşıyordu. Gündüzlü geceli ekip çalışmaya başlayarak sıfırdan modeli tümüyle kendilerine ait %100 yerli malzeme ile ve tüm parçaları el işçiliği ile üretilmiş bir otomobil yaratmaya koyulur.
Kimse Devrim Arabalarına İnanmıyordu || Devrim arabası kaç yılında yapıldı?
Bu arada tüm ülkede üniversiteden, basınına, sanayisinden, politikacısına sesi duyulabilen herkes ne otomobil nede motor yapılabileceğine asla inanmıyordu. Özel sohbetlerde, röportajlarda, konferanslarda bu görüş vurgulanıyordu. Kimse olacağına dair inanca sahip değildi. Görüşleri aldırış etmeyen ekip, atölyede ilk çalışmaları önce otomobilin ana hatlarını saptayarak başladı.
Önce Devrimin Şeklini Ortaya Çıkardılar Daha Sonra Motorunu
4 ila 5 kişilik ayrı bir ekip toplam 1100 kilogram orta boy denilebilecek bir tip üzerinde karar verdiler. Motor 4 zamanlı ve 4 silindirli olmalı 50 60 beygir güç vermeliydi. Alçıdan modelinin bire bir ölçekte kalıbı oluşturuldu, bu kalıp üzerinde saçlar tek tek çekilerek ve çekiçle düzeltilerek karoseri hazırlandı.
Bir yandan da uygun motor seçeneğinin tespitinden sonra 4 silindirli olan motorun, gövde ve başlığı Sivas demiryolu fabrikasında dökülüp Ankara demiryolu fabrikasında işlendi. Piston, segman ve kolları Eskişehir‘de yapıldı. Şanzımanlar Ankara fabrikasında tümü yerli olarak yapılmıştı. Süspansiyon grubu ve ön takımlar Eskişehir‘de imal edildi.
Böylelikle Türk mühendis ve işçileri, insanüstü çabaları sonucunda 28 Ekim’in akşam saatlerinde hem de 3 araç birden tamamlanmıştı.
Ilk arabanın markası ne? Araçlara;
- Devrim 1
- Devrim 2
- Devrim 3
isimleri verildi.
Sadece 129 Günde, %100 Yerli Otomobilimiz Üretildi.
Modeli ve tasarımı tümüyle bize ait, tüm parçaları el işçiliği ile üretilmiş 4 silindir ile ve direksiyondan vitesli harika bir aile otomobili üretilmişti. Ama sonrasında olanlar tam içler acısıydı.
Araçlar 29 Ekim gece yarısı trenle Ankara‘ya doğru yola çıkarılır. Depolarda, trendeki güvenlik kuralları gereği hiç benzin bulunmamaktadır. Ankara demiryolu fabrikasında manevra imkanı sağlamak için araçların depolarına yalnızca bir kaç litre benzin konur. Asıl benzin alımı sabahleyin, meclise giderken yol üzerindeki benzin istasyonundan yapılacaktır.
29 Ekim sabahı Devrim arabaları motosikletli kalabalık bir trafik ekibinden oluşan eskortun arasında yola çıkar ama sevkıyatı yapanlar, benzin alma işinden haberdar olmadığı için benzin istasyonuna uğramadan yola devam ederler.
Durum ancak, meclisin önüne gelindiğinde anlaşılır. Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel devrimin direksiyonuna geçer. Araba biraz gider ve durur. Böylece Türkiye’de otomobil yapılamaz diyenlere, Gün doğar öylesine dalga geçer ki basın, Gürsel’in sırf olayın hiç önemli olmadığını vurgulamak için söylediği şu söz;
Biz batılı kafasıyla otomobil yapar, doğu kafasıyla benzin koymayı unuturuz.
Lafı manşetlere taşınır ve Devrim arabaları nın 100 metre gidip bozulduğu yazılır. Halbuki Cemal Gürsel bu arada benzinli konmuş olan diğer Devrim arabasına binip Anıtkabir‘e gitmiş, yolda kaldığı iddia edilen Devrim arabası ile aynı gün hipodromda yapılan Geçit törenine katılmıştır.
Ancak gazeteler bunları değil harcanan onca paranın boşa gittiğini yazmaktadır. Bu olumsuz haberlerden sonra, yerli otomobil üretimi tamamen gündemden kaldırılır.
Türkiye’nin ilk otomobili Devrim hangi müzede?
Bugün 5 renkli Devrim arabası hala çalışır durumdadır ve tıp demeden 17 bin kilometre yapmıştır. Hala Eskişehir Tülomsaş bahçesinde, özel bir camekanda sergilenmektedir. Yazılarımızın devamı için, sitemizi aklınızda tutmayı unutmayın, bir sonraki yazımızda görüşmek üzere.
