Merhaba arkadaşlar, bu yazımız da milyonlarca hayat kurtaran bir icattan bahsedeceğim. Hava Yastığı Nasıl Çalışır? Airbag Nedir? ve airbag patlamış bir aracın airbagları tekrardan tamir edilebilir mi bunlara değiniyor olacağız.
Bu yazımıza çok kısa bir tarih bilgisiyle başlayalım. Hava yastığı konusundaki ilk patent 2. Dünya savaşı sırasında alınmıştır. Asıl amaç savaş uçakları için kullanılması planlanmış. 1980’lere kadar da bu amaç için farklı gelişmeler yapılmış hava yastıkların da ama 1980’den itibaren ilk defa yol arabalarında da hava yastığı kullanılmaya başlamış. İnsanların hayatını kurtarmak adına.
Kullanılmaya başladığından itibaren, Dünya çapındaki ölüm oranlarını, %30 azaltmış. Bu da demek oluyor ki gerçekten insan sağlığını etkilemek adına bulunan başarılı bir icat. Peki bunun arkasında ki fizik nedir? Bizim hayatımız hava yastığı sayesinde nasıl kurtuluyor, biraz da buna bakalım.
Aslında kazalarda insanları öldüren, yani yaşamlarına son veren şey aslında momentumdur. Momentum dediğimiz şey ise,
KÜTLE X HIZ = MOMENTUM
Yani biz bir kütleyiz ve arabayla giderken bir hızımız var ve bir momentuma sahibiz demektir. Siz arabayla çarptığınız zaman bir yere, arabanız ani bir şekilde duracaktır. Fakat sizin momentumunuz hala var olduğu için bunu bir şekilde atmanız gerekecektir üzerinizden. Bu momentumun, emilmesi gerekecektir. Sizin bu devam eden hareketliliğin-izin bir şekilde durması gerekecektir kısacası. Bunu durdurmanın ise 2 yolu var. 1’incisi, direk kafanızı direksiyona çarpıp 0.01 saniye içinde bütün momentumunuzu kaybedebilirsiniz ve bütün hareketiniz duran hale gelir.
2’cisi ise, bu çarpma anını uzatarak yani etki süresini uzatarak, mesela 5 saniyeye çıkararak aynı kuvvetin 500 de 1’ini hissederek durabilirsiniz. Bu da demek oluyor ki kafanızı siz direksiyona çarptığınız zaman, 500 kg lık bir kuvvet hissedecekseniz kafanızda aynısı hava yastığı sayesinde 5 saniyeye uzadığı zaman süre 1 kg’lik bir kuvvet hissedip duracaksınız. Bu da sizin, doğal olarak hayatınızı kurtaracaktır.
Tabi ki de bu tercih size kaldığı zaman ve de böyle açıklanınca da herkes hava yastığını tercih edecektir diye düşünüyorum. Ustamın her zaman söylediği bir laf vardır; “Hızlı gitmek insanı öldürmez” kısacası hızlı durmak insanı öldürür. Gerçekten de öyle, bir kaza anında hızlı gittiğiniz için değil, çok hızlı giderken bir an da duruşa geçtiğiniz için ölürsünüz. Olabildiğince o bir an etkisini ortadan kaldırırsanız ve yavaş yavaş duruşa geçerseniz zarar görmeyecek-sinizdir yada daha az zarar göreceksinizdir diyebiliriz.
Peki hava yastıkları nasıl çalışıyor? || Hava Yastığı Nasıl Çalışır
Bildiğiniz gibi kaza yaptığınız da direksiyonun ortasında veya aracın farklı bölgelerinden bir an da bir yastık aniden şişer ve siz kafanızı vurursunuz sonra yavaşça o yastık iner. Bu şekilde de sizin o hareketinizi momentumunuzu sönümlemiş olur.
Hava yastığının aslında 3 ana parçası vardır.
Yastık parçası: Naylondan oluşur, dış kaplamasıdır hava yastığının.
İnflatör: Olayın gerçekleştiği bölüm budur aslında.
Sensör: Kazayı tespit eden sistem.
Siz bir kaza yaptınız, sensöre bu data alındı. Sensörün inflatörü harekete geçirmesi için gerekli değer önceden tanımlanmıştır. Bu değer ise yaklaşık siz saatte 25 km ile gidiyorken, düz bir duvara çarptığınıza eşdeğer bir kuvvet algılandığı zaman, hava yastığınız şişecektir. Sensör bu değeri aldıktan sonra bir sinyal şeklinde inflatöre yollar. İnflatöre sinyal geldiği zaman da inflatörün içinde bulunan iki farklı bileşik vardır. Bu bileşikler;
Sodyum Asit ve Potasyum Nitrat dır. İkisi de toz halinde bulunan, aslında çok az yer kaplayan malzemelerdir ve inflatör bu ikisini tepkimeye sokar. Yaklaşık 230 gramlık Sodyum Asit tepkimeye girdiği zaman, Potasyum Nitrat ile 60 litre Nitrojen gazı ortaya çıkarır ve sizin gözünüzü kırpma sürenizin 4’te 1’i süresinde gerçekleşir. Siz gözünüzü kapayıp açmadan bir anda 60 litre Nitrojen gazı ortaya çıkarak, bu bahsettiğim yastık bölümünü şişirir ve kafanızı vurduğunuz zaman tekrar yavaş yavaş inerek sizin hareketinizi sönümler.
Size bunu hepimizin ilkokulda yapıp, bildiği bir örnekle anlatmak isterim. Sirkenin içine karbonat atarız ve kimyasal tepkime sebebiyle içinden gaz çıkar. Aslında hava yastığında da gerçekleşen tamamen aynısıdır. Sadece çıkan gaz miktarı çok fazladır ve tepkime çok daha hızlı gerçekleşir. Siz bunu; bir su şişesine biraz sirke biraz da karbonat koyarak üzerine balon koyduğunuz zaman çıkan gazı görebilirsiniz. Bu dandik deneyi uyguladığınız vakit tebrik ederim ki artık siz bir hava yastığı yapmış oluyorsunuz. Ama gerçekten kaliteli bir hava yastığı yapmak için kaliteli bir sensör kullanılması gerek ve bahsettigim gibi Sodyum Asit ve Potasyum Nitrat kullanmanız gerekiyor.
Hızlı bir tepkimeyi elde edebilmek için kaliteli bir naylon kullanmanız gerekiyor. Tepkilerde naylonun yırtılıp patlamaması için tabi ki. Bunların hepsini gerçekleştirdiğinizde ve gerekli kontrollerden geçtikten sonra, artık büyük bir araba firmasına hava yastığı satan bir firma olabilirsiniz. Fakat bu pozisyonların hepsi kapılmıştır artık şimdiye kadar çoktan. Bu yastık bahsettiğim gibi kaza anında şişer, sizin kafanızı korur, siz de hayatta kalırsınız. İşte hava yastığının çalışma prensibi aslında bu kadar basit, ama bu kadar basit bir icat ne kadar çok hayat kurtarıyor günümüzde.
