Jet motoru ilk hareketi Nasıl alır? Uçak Motoru Nasıl Çalışır? En derin bilgiler ile sizlerle değerli okuyucularımız. Jet motorları, otomobiller, trenler gibi taşıtlardan farklı olarak, bir şaftı çevirip tekerlek döndürerek, aracın ilerlemesini sağlamazlar.
Bunun yerine, önden aldığı havayı sıkıştırıp, patlama olduktan sonra, çok daha hızlı bir şekilde egzozdan attığı zaman, çıkan bu havanın reaksiyon kuvveti olarak uçağı ileri iter.
Şöyle düşünmek gerekirse; Bir balonun içini hava ile doldurun. Ağzını tutun. Bıraktığınız zaman, içinde ki o sıkışmış hava bir anda, daha küçük bir aralıktan geçeceği için daha yüksek bir hıza çıkacaktır. Bu sayede de, balonu ileri doğru itecektir.
Uçak motorları da tamamen aslında, aynı prensipte uçağı ileri doğru itebiliyor. Büyük tarafta olan yolcu uçaklarına, baktığımız zaman bu uçakların motorları yaklaşık; 100.000 (bin) – 150.000 (bin) beygire kadar çıkabiliyor.
Bunu araba da düşündüğünüz zaman, benim arabam 140 beygir bunun yaklaşık 1.000 (bin), katı kadar bir güç üretiyor aslında. Hatta bu yüksek beygirler tabi ki, insanların ilgisini çektiği için, bazı insanlar işi abartıp bu jet motorlarını, büyük tırlara takıp bunları Drag yarışlarında birbirleri ile yarıştırıyorlar. Ama tabi ki bu jet motorlarının, asıl amacı uçaklar için üretilmiş olması.
Bu motorlar, temel prensipte aslında otomobil motorları gibi çalışıyorlar. Yani, havayı sıkıştırıp daha sonra yanma oluyor ve egzozdan atılıyor. Ama bunu farklı bir mekanizma ile gerçekleştiriyor.
Motorun iç yapısına baktığımız zaman, ön kısımda büyük bir fan görürüz. Bunun arkasından da, kompresör kısmı gelir. Bu kompresör bir kısımdan değil, bir kaç farklı fazda gerçekleşiyor. Kademe kademe basıncı arttırmak için kullanılıyor.
Kompresörden hemen sonra ise, yanma odası bulunuyor. Bu oda, yakıtın hava ile birleşip ateşlendiği yer. Yanma odasından hemen sonrası ise tribünlerdir. Tribün kısmı, diğer döner parçalar için gücün üretildiği yer.
Yani, ön kısımdaki fanın dönmesini, kompresör’ün dönmesini burada ki tribünler vasıtası ile sağlanıyor. Tribünlerden sonra ise, egzoz kısmı ve egzoz gazları bu kısımdan dışarı atılıyor.
Turbo Jet Motorların Çalışma Mantığı
Çalışma mantığına baktığınız zaman, otomobillerde ki gibi pistonlar olmadığı için, içeride ki havayı sıkıştıracak mekanizma yok. Bunun yerine yine, otomobillerde ki Turboya çok benzer bir sistem uygulanıyor. Zaten bunlara Turbo Jet Motorlar deniliyor.
Motorun önündeki büyük fan, içeri çok miktarda hava alınmasını sağlıyor. İçeriye havayı gönderiyor. Bu fanın üflediği yüksek miktarda ki hava ikiye ayrılıyor. Bir kısmı, yan odalardan geçerken, bir kısmı asıl yanma odasına gönderilecek şekilde tasarlanıyor.
Bu birincil girişten, yani yakacağımız kısma giderken bu hava önce kompresörden geçiyor. Burada ki, tribünler vasıtasıyla aşama aşama sıkıştırılıyor.
Birinci tribünden geçerken, biraz sıkıştırılmış oluyor ikiden daha fazla üçten daha fazla derken, yaklaşık 10 – 15 tane kademe bulunabiliyor. Buradan geçtikten sonra, hava yaklaşık 27 kat sıkıştırılmış oluyor.
Bu sıkıştırılmış hava, yaklaşık 450 dereceye kadar ısınmış oluyor. Hala henüz yanmamış iken, sadece sıkıştırıldığı için. Bu sıkıştırılmış yüksek basınçta ve ısınmış hava yanma odasına yakıt ile beraber karıştırılarak gönderiliyor.
Uçak Motorları Kaç Bin Devirde Çalışır? – Jet motoru ilk hareketi Nasıl alır
Burada, enjektörler var yine ve bunlar yakıtı gönderiyor. Arkasından yanma odasına, hava – yakıt karışımı yanmaya başlıyor. Bu yanma gerçekleştikten sonra, yaklaşık (bin) 1700 derece civarına çıkıyor.
Arkasından, bu yanmış hava – yakıt karışımı tribünlere gönderilerek tribünleri çeviriyor. Bu tribünlerde, yazımızda değindiğimiz gibi kompresörü ve öndeki fanı çevirmek ile yükümlü. Bunlar bir şaft vasıtası ile birbirlerine bağlı.
Ama bu yanma odasında, pistonlu motorlar gibi zaman zaman olmuyor. Sürekli bir yanma söz konusu. Sürekli hava ön kısımdan geliyor. Sürekli yakıt gönderiliyor. Sürekli yanıyor ve tribünlerden geçiyor.
Arkasından, tribünlerden geçtikten sonra enerjisinin bir kısmını kullandıkları için, basınç düşüyor ve sıcaklığı da bir miktar düşmüş oluyor. Arkasından, tribünden sonra da egzoz kısmından atılıyor. Uçağın ilerlemesini sağlayan şey aslında; bu egzoz kısmından atılan yüksek sıcaklı ve basınçlı hava.
Bu kısım birincil itme kuvvetini oluşturuyor. İkincil kısım ise; ilk başta fan yüksek miktarda havayı içeri gönderiyor.
Diğer kalan kısım ise; yaklaşık %80’lik kısmı ise, yan odalara gönderiliyor ve buralardan geçerek arkaya doğru itiliyor. Bu da, uçak sabit hızda giderken yakıt ekonomisi sağlamak için kullanılıyor aslında.
Herhangi bir yanma vs. bir şeye uğramadan, sadece önde ki fan yardımıyla, hava yan odacıklardan geçiriliyor ve yine egzoz kısmına doğru atılıyor. Arkaya doğru daralan tasarım sayesinde, hava daha hızlanmış oluyor.
Bu sayede de, yine uçağı ileri doğru itebiliyor. Ama çok güç gerektirmeyen durumlarda itme kuvvetinin, büyük bir kısmını bu ikincil kısım üstleniyor.
Aynı zamanda, bu ikincil kısımdan gelen hava, birincil kısımdan gelen egzoz gazlarının üzerine geliyor. Bu sayede, biraz daha sessiz çalışmasını sağlıyor.
Normalinde jet motorları, çok yüksek ses çıkartır ama bu sayede daha kısık sesle götürmek mümkün olabiliyor.
Peki Uçaklar yakıt olarak ne kullanırlar? – Jet motoru ilk hareketi Nasıl alır
Bu motorlarda, yakıt olarak ise benzin veya mazot kullanılmıyor. Yine petrol türevi olan, Kerosen denilen bir yakıt kullanılıyor. Aslında, isminin o kadar havalı durduğuna bakmayın bu bildiğimiz gaz yağı. Sadece, biraz daha işlenmiş ve daha düzgün hale getirilmişi.
Hatta, eskiden kullanılan o gaz lambalarında olan, yakıt ile hemen hemen aynıdır. Sadece bu Kerosen olan yakıt, bunun biraz daha rafine edilmiş hali.
Yakıt olarak bunun kullanılmasının sebebi ise; uçaklar yukarıda iken çok düşük sıcaklıklar altında çalışıyor. Hava -30 derecelere kadar düşebiliyor. Bu tip durumlarda, mazot – benzin gibi yakıtların akışkanlığı azalıyor hatta donuyor.
Kerosen ise; bunu sağlayabiliyor ve o düşük sıcaklıklarda bile hala akışkan kalabiliyor. Aynı zamanda, 40 derecenin altındaki sıcaklıklarda bir ateş görse buji gibi, bir kıvılcım göre bile yanmıyor.
Bu da, özellikle hava alanlarında iken güvenlik sağlıyor. Yangın çıkma olasılığını düşüren bir özelliği bu da Kerosen yakıtının. Sizlere Jet motoru ilk hareketi Nasıl alır sorusunun cevabını dolaylı yollardan vermeye çalıştık gerisi sizlere kalmış. Düşüncelerinizi yorum atmayı unutmayın.
