Cruise Control (Hız sabitleyici nedir? Nasıl çalışır?)
Yolda giderken, sizi sabit hızda gitmenizi sağlayan bir koldur. Artık neredeyse, günümüzde ki bütün arabalarda var. Bizde bugün Hız Sabitleyici Nedir size bunun hakkında en kapsamı makaleyi paylaşmak istedik.
Opsiyon olarak da yeni model araçlarınıza, taktırabiliyorsunuz. Özellikle uzun yolda, sizin gaza basmanızı gerektirmeden sizi sabit hızda tutarak, ilerleten bir sistemdir. Tahminde edeceğiniz üzere, bu sistemin çalışma prensibi aslında çok da kompleks değil.
Aracınız size hızını gösterebildiği gibi, hızını kendisi de okuyor. Bunu gerekirse motor devrinden, tekerleğin dönüş hızından, şaftınızın hızından ve daha bir çok yolla okuyabilir. Araçtan araca bu değişiyor. Ama bir şekilde aracınızın hızının data’sını alıyor otomobiliniz. Bu datayı ise, elektronik olarak kullanıyor.
Örneğin; siz uzun yola çıktınız, saatte 110 kilometre hız ile gidiyorsunuz. Bu aynı hız ile gitmeye devam etmek istiyorsunuz. Daha çok, yavaşlamak istemiyorsunuz yada gaza daha çok yüklenip çok hızlı da gitmek istemiyorsunuz.
Bu yüzden, Cruise Control‘e saatte 110 kilometreyi kurduğunuz zaman, aracınız anlık olarak hızını ölçerek, buna göre gaz kelebeğini açıp kapatıyor.
Kısacası, eğer siz 110 ile gidiyorsanız ve aracınızın hızı 109’a indiyse gaz kelebeğini biraz daha açıp gaz veriyor. Siz, 111’e çıktığınız zaman gaz kelebeğini biraz daha kapatarak, geri 110’a alıyor. Bu şekilde dengeleyerek, sizi sürekli sabit hızda 110da gidecek şekilde ayarlayarak, bu şekilde aracınızı kontrol ediyor. Cruise Control Sistemi. Kısacası bu sistem, tamamen gaz kelebeğini kontrol ederek, maniple edilen bir sistem.
Bu kontrol, genelde bir Selenoid yada bir Servo Motor kısacası elektronik olarak yapıyor. Bu elektronik sistem sayesinde, gaz kelebeğinin açılıp kapanmasını sağlıyor. Nasıl günümüzde artık, gaz pedalları telli olarak bağlı olmadığı gibi.
Cruise Control Devreye Girmesi
Sizde aslında gaza bastığınız zaman, direkt olarak gaz kelebeğinize bir bağlantı olmamasına rağmen, elektronik olarak gaz kelebeğiniz kontrol ediliyor. Cruise Control devreye girdiği zaman, artık gazdan bir tepki almasına gerek kalmadan kendi kendine bunu idare edebiliyor.
Burada ise fark edebileceğiniz çok önemli bir detay var. Sadece gaz kelebeğini kontrol ettiği için, bu sistem aslında sizin yavaşlamanızı sağlamıyor. Aracınız hava sürtünmesi ve yol sürtünmesinden dolayı, düz yolda zaten yavaşlama eğilimindedir. Bu yüzden de sizi, düz yolda sabit hızda 110’da tutabiliyor.
Ancak siz yokuş aşağı, yeterince fazla yokuş bir yerde cruise control’ü 110’a alırsanız, aracınız 110’u geçip 115, 120, 130 şeklinde hızlanabilecektir. Cruise control buna hiç etki edemez. Yapacağı tek şey, gaz kelebeğini tamamen kesip motorda yanma olmasını engellemektir. Bu da size sadece, ekstra hızlanmanızı engeller.
Sizi yavaşlatabilmesi için, bu durumda ya motor devrini ayarlaması ya da frenleri sıkması gerekecektir. Bu yüzden, yokuş aşağı yerlere radar konulduğu zaman aslında cruise controlde olsanız bile radara yakalanabilirsiniz. Buna, siz kendiniz dikkat etmeniz gerekiyor.
Ama yeni arabalarda, adaptif cruise control olarak geçen bir sistem var. Bu sistem, hızlanmayı kontrol edebildiği gibi aynı zamanda yavaşlamayı da kontrol edebilir. Dahası bir çok özelliği de var açıkçası. Adaptif cruise control‘ü olan araçlarda, önde bir kamera bulunuyor. Önde ki arabanın yakınlığına göre, siz fazla yakınlaştığınız zaman, gazı kesip gerekirse frenleme yapacak şekilde, kendini ayarlayabiliyor.
Ya da siz, 110’a ayarlamışsanız ve yokuş aşağıya gidiyorsanız, aracın gerçekten 110’u geçmesini engelleyebilecek adaptif cruise control sistemleri de var. Bazı sistemler ise, çoğu otomobil olmasa da bazı araçlarda o kadar gelişmiş ki, GPS Datasından, kendi navigasyonundan bulunduğunuz yolun hız limitini alarak, sizin eğer tabi ki isterseniz o limiti aşmamasını sağlıyor.
Hız Sabitlemeye Örnek
Örneğin; siz 110 ile gidiyorsunuz, şehirler arası bir yolda ve şehir içi bir yola girdiniz. Burada, 70’e yavaşlamanız gerekiyor. Otomobiliniz bunu kendi kendine, gps datasından algılayıp 70’e yavaşlıyor. Şehir içinden çıktığınız zaman, tekrar 110’a çıkıp yolculuğa devam ediyorsunuz.
Tabi ki; bu sistemler ilk değindiğimiz, standar cruise control‘e göre daha kompleks sistemler. Fakat bu komplekslik, kullanılan parçalardan ziyade elektronik ve yazılımla alakalı bir durum. Oldukça da basit bir sistem. Görüntülü kamera sistemlerini bu işin dışında bırakırsak.
İptal etmek için de; tuşa geri basmanız, kolu geri çekmeniz ya da sadece frene basmanız yeterli oluyor. Bu sistemler, siz frene bastığınız zaman otomatik olarak devre dışı kalıyorlar. Çünkü; doğal olarak sizin artık 110’da gitmek istemediğinizi algılıyor ve deaktif oluyor.
Şu konuyu da değinmek gerek; tamam, otomatik araçlarda cruise control var. Mesela yine 110 ile gidiyorsunuz, yokuşa geldiniz. Yokuşta çekmesi için vites düşürüp 110’da devam edecektir.
Manüel Araçlarda Cruise Control – Hız Sabitleyici Nedir
Manüel araçlarda, Cruise Control Sitemleri var ama vitesi sizin değiştirmeniz gerekiyor. Örneğin, cruise controle taktınız ama 5. vitestesiniz ve 110 da araç yokuşta çekmiyor. Sizin 4’e atmanız gerek ki, o 110’a kadar geri getirebilsin. Aksi taktirde, kendisi yavaşlamaya başlayacaktır. 110’da sabit tutamayacaktır hızını.
Manüel araçlarda değindiğimiz gibi, sadece şanzıman sizde vites kontrolü sizde, bunun dışında o yine 110’da veya istediğiniz değerde, hızınızı tutmak için elinden geleni yapacaktır.
Peki, düşünüldüğü zaman bu cruise control sisteminin avantajları neler?
Aslında oldukça bariz.
- Uzun yollarda sabit hızda yorulmadan, daha konforlu bir sürüş sağlamak ve sizin sabit hızda gitmenizi sağlamak. En büyük avantajı bu tabi ki.
- Sizin, hız limitini geçmenizi engellemek. Çünkü; çoğumuz uzun yollarda dalgınlık halinde iken, ayağımız gazın üzerindeyken, eğim farklarına göre özellikle hız limitini geçip, fark edemeyip radara yakalanabiliyoruz. Bu tamamen bunun olmasını engelliyor. Hızınızı, o hızda sabit tutuyor. Yokuş aşağıya, bir yere gitmediğiniz sürece adaptif kontrolünüz var ise, o bile sorun olmuyor artık.
- Yine en önemli özelliklerinden biri ise, daha iyi yakıt tüketimi. Siz, olmanız gerektiğinden fazla gaz verip kesmiyorsunuz. Buna, On-Off Sistem yani Aç-Kapat sistem deniyor.
Aslında ayağımız, çoğu zaman aç-kapa sistem gibi çalışır. Gaza bastığınız zaman 110’u geçer, sonra siz 110’u geçtiğiniz için yavaşlamak maksat’ı ile gazı tamamen bırakırsınız. Bu verimsiz bir sistemdir.
Dahası, olması gereken 110’da sabit tutmaktır, daha verimlidir. Aracınız da cruise control sayesinde 110’da tamamen sabit tutuyor. Gaza bas-çek yapmak verine. Bu da tabi ki, daha iyi bir yakıt tüketimi sağlıyor. Ama bu sisteminde, her sistemin olduğu gibi ufak tefek dezavantajları var.
Dezavantajları Neler?
Bu dezavantajların en büyüğü, cruise control kullanan herkesin, neredeyse fark ettiği; uzun yolda gidiyorsunuz, sabit hıza aldınız ve uzun süreler böyle kullandınız. Karşınıza bir viraj çıktı. Siz o hıza alıştığınız zaman, sanki arabanız 110 ile o virajı çok rahat alacakmış gibi gelir size.
Ayağınız özellikle o gaz tepkisini hissetmez iken. Ama aracınız 110’da o virajı alamayabilir, zorlanabilir ve cruise control bunu tabi ki bilemeyebilir. Cruise controlün en büyük tehlikelerinden biridir. Açıkçası, virajda kontrolü kaybetmek.
Ya da örneğin; asfalt bir yolda gidiyorsunuz, bir an toprak yola geçtiniz. Cruise control’ünüz açık, bu durumda da tabi ki aracınız kontrolünü kaybedecektir.
Günlük hayatımız da bu virajlarda, yol değişimlerinde bilinç altımızdan da olsa, bu yavaşlama hareketini yapıyoruz. Ayağımızı gazdan çekiyoruz, frene koyuyoruz, kontrollü geçiyoruz. Ama cruise control tabi ki Otomasyon bir sistem olduğu için bunu bizim için yapmıyor. Bu da, tehlikeli ortamlar yaratabiliyor.
Aynı şekilde hava değişimleri, yani siz güneşli bir yolda giderken, bir anda yağmur yağmaya başlayınca, doğal olarak cruise control’ün çalışıyor olması, yine aracın kontrolü için bir dezavantaj yaratabilir. Bu makalede sizinde görüşlerinize ihtiyacımız var yorumlarda lütfen bu konuda düşüncelerinizi paylaşarak bu konuyu araştıranlara yardımcı olun.
